Big data-onderzoek legt grootschalige fraude bloot

Big data-onderzoek van het Openbaar Ministerie legt grootschalige fraude met uitkeringen, toeslagen en subsidies bloot. De onderzoeksresultaten worden niet gebruikt om concrete fraudegevallen aan te pakken. Het gaat om een experimenteel onderzoek in Rotterdam waarbij voor het eerst gegevens van bedrijven en overheidsinstanties zijn vergeleken om crimineel gedrag op te sporen. Hieruit blijkt dat fraude veel wijder verbreid is dan tot dusver kon worden aangetoond, omdat instanties vaak geen gegevens met elkaar uitwisselen, zo meldt het Financieele Dagblad.

In Rotterdam-Zuid heeft het OM alle gegevens van onder meer banken en verzekeraars naast elkaar gelegd. Hieruit kwam naar voren dat bedrijven de gegevens die ze tot hun beschikking hebben niet goed controleren. Zo kan het ze zomaar ontgaan als er gefraudeerd wordt of gegevens niet kloppen. Het gaat onder meer om kinderdagverblijven die simpelweg niet bestaan, witwassen van drugsgeld, dertig mensen die op één adres wonen of rekeningnummers waarop tientallen mensen geld terugkrijgen.

Silo’s, schotjes, deelsystemen en spaghetti
Gevraagd of de onderzoeksresultaten het topje van de ijsberg laten zien, zegt Annemieke Roobeek, hoogleraar Strategie en Transformatiemanagement aan de Nyenrode Universiteit, en leidinggevende van het onderzoek: “Ik denk dat u wel zou kunnen zeggen dat wanneer je met nog meer partijen had mogen werken, maar ook wanneer zowel de private als de publieke partijen veel beter hun data op orde zouden hebben, we dan nog veel meer hadden kunnen zien.”

Het is volgens Roobeek dan ook een ‘sprookje’ dat dankzij Google en Facebook al je gegevens transparant zijn: “Als je dat big data-onderzoek doet, zie je dat er nog heel veel aan silo’s, aan schotjes, aan deelsystemen en spaghetti aan de achterkant zit bij bedrijven en overheidsorganisaties.”

Lessen
De onderzoeksresultaten worden niet gebruikt om concrete fraudegevallen en personen aan te pakken. De informatie wordt vernietigd en niemand wordt vervolgd. Dat was een voorwaarde voor dit experimentele onderzoek.

Het gaat Roobeek dan ook om de lessen die te leren zijn uit het onderzoek. Ten eerste, zegt zij, liggen er veel ononderzochte databestanden die veel informatie over fraude bevatten. Ten tweede, zegt de hoogleraar, kan big data een hoop nieuwe inzichten opleveren bij fraudeonderzoeken.