De Wet Arbeidsmarkt in Balans is vooral een balance-of-powers

De Tweede Kamer is met de hakken over de sloot akkoord met de WAB: de Wet Arbeidsmarkt in Balans. Een samenraapsel van maatregelen, voordeeltjes, ingrepen en subsidies die meer balans moet brengen tussen vaste en flexibele banen. Maar of deze wet de arbeidsmarkt werkelijk gaat veranderen?

In Nederland worden te weinig vaste contracten uitgedeeld. Werkgevers zien het niet zitten om tijdelijke werknemers een contract voor onbepaalde tijd aan te bieden en gooien hen na een aantal proefcontracten eruit om plaats te maken voor nieuwe tijdelijke medewerkers.

Een kwalijke zaak vindt de politiek, hoewel dat in deze tijd van economische voorspoed een minder groot probleem is dan in tijden van economische recessie. Het is voor de meeste Nederlanders op dit moment immers niet moeilijk om aan een nieuwe baan te komen.

De Wet Arbeidsmarkt in Balans moet het verschil tussen vaste banen en flexibele banen minder groot maken. Daarom worden er allerlei maatregelen genomen die ervoor moeten zorgen dat vaste contracten wat flexibeler worden en flexibele banen wat vaster. Een nobel streven natuurlijk.

De Wet Arbeidsmarkt in Balans moet het verschil tussen vaste banen en flexibele banen minder groot maken. Een nobel streven.

Niemand blij

Het probleem met de WAB is echter dat de wet vooral het resultaat is van lang polderen. Lang overleg tussen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers in Nederland, tussen politiek links en politiek rechts. Dat maakt de wet vooral een compromis: een balance-of-powers. Niemand is er dan ook echt blij mee.

Werkgevers krijgen de mogelijkheid om werknemers in vaste dienst iets makkelijker te ontslaan. Ze mogen nieuwe werknemers bovendien weer drie tijdelijke contracten aanbieden in plaats van slechts twee. Zo kunnen ze beter bepalen of een werknemer een vast contract waard is of niet, is de gedachte.

In 2015 nog was de redenering omgedraaid: door van drie naar maximaal twee contracten te gaan, zouden werkgevers genoodzaakt zijn eerder een vast contact aan te bieden. Het mocht niet baten.

Financiële prikkels

Nadelig voor de werkgever is dat de premie voor tijdelijke werknemers hoger wordt. Tijdelijke werknemers in dienst hebben, wordt dus duurder. Toch vraag ik mij zeer af of een dergelijke financiële prikkel genoeg zoden aan de dijk zet.

Uit het meest recente onderzoek van het UWV blijkt dat werkgevers vrijwel niets doen met allerlei financiële voordelen die de wetgever hen biedt. De no-riskpolis bijvoorbeeld wordt nauwelijks benut. Ik verwacht dat ook deze nieuwe regeling nauwelijks benut zal worden door werkgevers.

Uit onderzoek van het UWV blijkt dat werkgevers vrijwel niets doen met allerlei financiële voordelen die de wetgever hen biedt. Weinig hoopvol voor de WAB, dus.

De WAB maakt de wirwar van financiële voordeeltjes en nadeeltjes alleen maar complexer. 90% van de werkgevers in Nederland is MKB-werkgever. Deze werkgever heeft niemand op HR. De slager om de hoek heeft maar een doel op een dag: de tent moet blijven draaien. Hij heeft geen tijd én geen kennis van zaken om deze voordelen te benutten en de nadelen te omzeilen.

Zoden aan de dijk

Nee, wil je werkelijk de arbeidsmarkt veranderen en het uitdelen van vaste contracten bevorderen dan zijn er eigenlijk maar drie zaken die je zou kunnen aanpakken.

  • Je zou het ontslagrecht zo kunnen veranderen dat een werkgever zonder opgaaf van redenen een werknemer mag ontslaan. Je schrapt de hele dossiervorming en de gang naar het UWV of naar de rechter. Als een werkgever zo gemakkelijk van een werknemer af kan, dan wil hij best een vast contract uitdelen. Maar moet je dat willen? En wat is de waarde van een vast contract dan nog? Werknemers zouden dan overgeleverd zijn aan de willekeur van een werkgever, iets wat niemand wil.
  • De andere optie is het schrappen van twee jaar doorbetalen bij ziekte van de werknemer in vaste dienst. Het is echter in minister Koolmees te prijzen dat hij deze optie niet heeft willen overwegen. Bij werkgeversschap hoort immers ook een zorgplicht. Bovendien is het wettelijk gezien niet nodig om twee jaar lang 100% loon te betalen. Dat hebben de werkgevers en werknemers immers zelf afgesproken.
  • De derde optie is om de re-integratieverplichting van werkgevers een stuk eenvoudiger te maken. Voldoen aan alle verplichtingen die moeten voorkomen dat een werknemer in de WGA beland is nu gewoon te complex. Je moet als werkgever van alles aantonen, documenteren en aanvragen. Ook dit kan een reden voor werkgevers zijn om geen vaste contracten uit te delen. Voor de gemiddelde MKB-werkgever is het vrijwel onmogelijk om aan alle re-integratieverplichtingen te voldoen. Met de verzuimontzorgverzekering heeft Koolmees op dit gebied in ieder geval een dappere poging gedaan om werkgevers te helpen.

Marktwerking

Iedereen voelt aan dat de bovenstaande opties gelukkig niet op die manier aangepakt gaan worden,. Dan blijft er maar een ding over: hopen dat de conjunctuur blijft zoals ‘ie is.

Want zolang het economisch goed gaat in Nederland liggen de banen voor het oprapen en zullen werkgevers vaker vaste contracten gaan uitdelen. Minister Koolmees kan dan na een jaar of wat claimen dat de nieuwe WAB een succes is geworden.

Als de conjunctuur blijft zoals ‘ie is kan Koolmees na een jaar of wat claimen dat de WAB een succes geworden is.

Maar zodra het economisch minder gaat zullen werkgevers weer op hun onderbuikgevoel gaan managen, de veiligheid zoeken en huiverig worden voor aangaan van vaste contracten. De Wet Arbeidsmarkt in Balans heeft daar maar bitter weinig invloed op. De marktwerking is vele malen krachtiger dan de politiek.

De tijd geven

De Wet Arbeidsmarkt in Balans is niet slecht in de basis. Het is een oprechte poging om de arbeidsmarkt te verbeteren. Laten we in elk geval een ding met elkaar afspreken: als de wet het al redt in de Eerste Kamer, laten we dan de eerstkomende 10 jaar geen wetswijziging meer doen op het gebied van de arbeidsmarkt.

Laten we dan alsjeblieft de WAB zijn werking laten doen en het even afwachten. De cultuur van de arbeidsmarkt veranderen doe je niet in 3 of 4 jaar, dat kost wel een decennium of meer.

Auteur: Ed Dokter, Adviseur Sociale Zekerheid bij SV Land

Adresgegevens

SV Land
Röntgenlaan 13
2719 DX Zoetermeer
Routebeschrijving

Nieuwsbrief