De Modernisering Ziektewet in historisch perspectief
De sociale zekerheidswetgeving is zichzelf opnieuw aan het uitvinden. Anders kijken naar verzuim past in deze tijd waarbij ons totale stelsel van sociale zekerheid stapje voor stapje is getransformeerd van een 50 jaar oude verzorgingsstaat gericht op compensatie voor zieken, nabestaanden, werklozen en anderen, naar een activerende maatschappij waarin mensen participeren. Diverse wetten en regels die in het midden van de vorige eeuw werden ontwikkeld, zijn in de afgelopen tien tot twintig jaar in dit kader aangepast.
Soms hoor je werkgevers klagen dat ze er zoveel verantwoordelijkheden bij krijgen. Misschien is men dan onbekend met de historie van de Nederlandse sociale zekerheid. Ruim honderd jaar geleden werden sociale voorzieningen nagenoeg geheel op bedrijfsniveau geregeld. Pas daarna ontstond er nationale wetgeving die heel vaak door de sociale partners, werknemers en werkgevers werd uitgevoerd via hun toenmalige bedrijfsverenigingen. Vanaf de jaren vijftig startte een proces van nationalisatie en centralisatie waarna het gebruik van de sociale zekerheidsuitkeringen zodanige vormen aannam dat er gesproken werd van de “Dutch disease”. Een kentering werd noodzakelijk. Dit komt nu tot uiting in thema’s als “werken naar vermogen”, “werk boven inkomen” en de “vervuiler betaalt”. Niet langer wordt de ziekte centraal gesteld, maar wordt vooral gekeken naar wat de mens, rekening houdend met beperkingen, nog wel kan. Van nationale solidariteit naar individuele schadedifferentiatie op organisatieniveau en van ruime compensatieregelingen, naar sobere vangnetregelingen op het niveau van het wettelijk minimumloon. Het is de bovendien wederkerigheid vanuit de werknemer waar we nu op moeten gaan letten.
Toen in 1994 de Ziektewetuitkering voor werknemers werd omgezet in een loondoorbetalingverplichting voor de werkgever zijn er belangrijke veranderingen ongemerkt geïntroduceerd. De werkgever werd vanaf dat moment een “verzekeraar” die het financiële risico van loondoorbetaling kreeg toebedeeld en de “sociale” verantwoordelijkheid kreeg voor een goede begeleiding en re-integratie. De werknemer bleef verzekerd van inkomen als hij in zijn bedongen arbeid verzuimde, hij was nu ineens ongevraagd verzekerd bij zijn werkgever. De prijs/wederkerigheid van de werknemer in ruil voor zijn inkomen is daarbij niet opnieuw vastgesteld. Iedere “verzekeraar” met een uitkeringsbeleid die teveel empathie uitstraalt is geen lang leven beschoren. Door schade en schande beseffen professionele verzekeraars, maar ook werkgevers (zeg maar de verzekeraars bij gelegenheid), dat je niet ongezien iedere schademelding kunt honoreren.
Nu even wetstechnisch:
BW 7: artikel 610 behandelt het aangaan van de arbeidsovereenkomst, artikel 611 gaat over goed werkgeverschap en goed werknemerschap, artikel 627 beschrijft de hoofdregel “geen arbeid geen loon” en artikel 629 het recht op loondoorbetaling bij arbeidsongeschiktheid door ziekte en de daarbij behorende plichten van de werknemer. In artikel 658a staan de plichten van de werkgever tot het organiseren van passend werk vanaf de eerste dag van het arbeidsverzuim en in artikel 660a de plichten van werknemer om passend werk te accepteren.
Met de wet modernisering Ziektewet, ofwel officieel Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters, gaat een belangrijke groep, namelijk de werknemers met een tijdelijk dienstverband, ook voor rekening van de werkgever komen. Tot op heden kon de groep werknemers met een tijdelijk dienstverband (‘de vangnetters’) een beroep doen op de nationale en branche solidariteit. Dat wordt nu gewijzigd en de werkgever gaat ook voor deze groep ‘verzekeraar’ worden.
De werkgever zal in het algemeen de risico’s onderbrengen bij een verzekeringsmaatschappij en zullen vele voormalig publieke regelingen nu privaat en dus commercieel gaan uitvoeren.
Auteurs: Charlotte van Leeuwen, directeur bij SV Support en Johannes van der Wal, partner bij ArboExpert.