‘Denken vanuit mogelijkheden werkt motiverend’

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat meer mensen met een psychische kwetsbaarheid duurzaam aan het werk gaan? Als het aan hoogleraar Joseph Kessels ligt, moeten we meer te denken in mogelijkheden en minder in beperkingen.

Iedereen – ook mensen met een psychische beperking – moet de kans krijgen om een waardevolle bijdrage te leveren aan de samenleving. ‘Iedereen heeft mogelijkheden en talenten’, stelt Joseph Kessels, hoogleraar Human Resource Development aan de Universiteit Twente. ‘Ook mensen waar “een hoekje af is”. Het is belangrijk dat ook zij hun mogelijkheden kunnen benutten, zodat ze niet aan de zijlijn blijven staan.’

Passend werk
Een belangrijke taak op dit gebied is volgens Kessels weggelegd voor de arbeidsdeskundige beroepsgroep. ‘Arbeidsdeskundigen ondersteunen mensen met een arbeidsbeperking bij het vinden van passend werk. Dat doen ze in de regel door iemands beperkingen in kaart te brengen en vervolgens te bekijken wat er nodig is om zo iemand aan het werk te krijgen.’ Maar volgens Kessels zouden arbeidsdeskundigen meer kunnen kijken naar de mogelijkheden van mensen met een psychische kwetsbaarheid. ‘Denken vanuit mogelijkheden werkt motiverend. En dat wil je juist bereiken.’

Open blik
Bij het kijken naar mogelijkheden kunnen professionals heel goed gebruikmaken van het zogenaamde waarderend onderzoeken. ‘Dat betekent dat je met een open blik op zoek gaat naar iemands sterke punten’, legt Kessels uit. ‘Wat doet iemand graag? Waar is hij goed in? Waar zitten de talenten? Door expliciet in te gaan op iemands mogelijkheden, creëer je een positieve sfeer. En dat geeft niet alleen energie, maar ook geloof in eigen kunnen én zelfvertrouwen.’

Hoog en laag
Vervolgens is het zaak om iemands sterke punten te gebruiken om stappen richting werk te zetten. Dat is niet altijd gemakkelijk. ‘Een arbeidsdeskundige kan dat natuurlijk niet alleen’, stelt Kessels. ‘Hij is afhankelijk van allerlei andere partijen, zoals managers in het bedrijfsleven, familieleden van de persoon in kwestie en collega-professionals. Stel dat het bedrijfsleven geen zin heeft om mensen met een beperking in dienst te nemen, dan kun je hoog en laag springen, maar krijg je uiteindelijk niets voor elkaar. Daarom is het belangrijk dat je weet hoe je invloed kunt uitoefenen. En dat je in staat bent om constructief samen te werken met al die partijen. Alleen zo kun je duurzame arbeidsparticipatie realiseren voor mensen die extra ondersteuning kunnen gebruiken.’

Joseph Kessels verzorgt drie minicolleges in de online training van het project Mensen met Mogelijkheden. Daarin vertelt hij over waarderend onderzoeken, invloed uitoefenen (op basis van het gedachtegoed van Stephen Covey) en professioneel samenwerken. De training is ontwikkeld in het kader van het project ‘Bevordering van de participatie van mensen met een psychische beperking’ dat nu twee jaar loopt onder voorzitterschap van de staatssecretarissen Jetta Klijnsma (SZW) en Martin van Rijn (VWS).