Er komen structureel steeds meer werklozen bij

Het wordt dringen op de arbeidsmarkt. Terwijl het aantal beschikbare banen afneemt, willen meer mensen aan het werk. Ondanks de vergrijzing verdwijnt de voorspelde krapte uit zicht.

De werkgelegenheid zal dit en komend jaar krimpen met 44.000 banen, voorspelt het UWV in haar jaarlijkse arbeidsmarktprognose. Pas vanaf 2014 zal er weer wat groei te verwachten zijn in het aantal banen. Maar een volledig herstel zit er voorlopig niet in.   Dat betekent dat het aantal werkzoekenden de komende vijf jaar structureel hoger zal uit­komen dan Nederland de laatste jaren gewend was. En dan zijn de effecten van het Lenteakkoord nog niet eens meegenomen in de prognose van het UWV.

Opschroeven arbeidsparticipatie

Het aantal werkzoekenden neemt niet alleen toe doordat er minder werk beschikbaar is. Want ondanks de crisis zet de stijging van de arbeidsparticipatie de ­komende jaren door, is de verwachting van het UWV.   De groei van het aantal nieuwkomers op de arbeidsmarkt is hoger dan de groep babyboomers die de komende jaren met pensioen gaat. Maar daar staan geen banen tegenover.   Hoe anders ziet de wereld eruit dan de commissie onder leiding van toenmalig TNT-topman Peter Bakker vier jaar geleden voorspelde. Bakker waarschuwde de regering voor de gevolgen van de vergrijzing die zich in 2015 zouden openbaren in een nijpend tekort aan geschikt personeel. Het kabinet werd gesommeerd de arbeidsparticipatie flink op te schroeven, onder meer door de pensioenleeftijd te verhogen en vrouwen te stimuleren meer uren te maken.

Onzekerder over inkomsten

En dat is gelukt. Sterker nog: het effect waarbij met name ouderen, vrouwen en jongeren zich terugtrekken van de arbeidsmarkt in tijden van crisis, blijft dit keer uit. Het UWV spreekt van ‘een bijzondere situatie’. Eind 2011 groeide het arbeidsaanbod terwijl Nederland voor de tweede keer in korte tijd een recessie in gleed.   ‘We zien nu minder dan in eerdere crises dat groepen worden ontmoedigd, omdat ze weinig kansen zien op de arbeidsmarkt,’ zegt Rob Witjes, hoofd arbeidsmarktinformatie van het UWV. Hij denkt dat dat komt door de dubbele dip waardoor mensen onzekerder zijn geworden over hun inkomsten en ook minder buffers hebben om op terug te vallen.

‘Moeilijk bemiddelbaar’

Nog dit jaar komen er vooral veel jongeren bij die tijdens de recessie in 2009 besloten langer door te studeren maar die mogelijkheid nu niet meer hebben. Naast de jongeren zullen ook structureel meer ouderen en vrouwen de ­arbeidsmarkt betreden.  Voltijds huisvrouwen stellen hun hernieuwde arbeidsdeelname niet langer uit en ouderen zijn onzekerder geworden over de hoogte van hun toekomstige pensioenuitkering. Het zal de kansen voor 55-plussers en arbeidsgehandicapten er niet groter op maken, groepen die nu al gelden als moeilijk bemiddelbaar. ‘Het is niet zo dat de arbeidsmarkt op slot gaat maar jonge schoolverlaters zullen de kansen pakken die er zijn’, meent Witjes.

Geen budget voor omscholing  

Dit jaar worden er naar verwachting nog steeds 752.000 vacatures aangeboden. Maar voor ‘negen op de tien’ vacatures geldt dat het gaat om vervanging van de babyboomgeneratie. Als de werkgelegenheid in 2014 weer toeneemt, blijft de vraag naar arbeid ter uitbreiding van het personeels­bestand beperkt tot gemiddeld 0,4% per jaar, stelde het Researchcentrum voor onderwijs en arbeid (ROA) eind 2011.   Wel zullen specifieke sectoren blijven kampen met krapte, zoals de zorg en de metaal. Maar middelen om mensen om te scholen naar deze groeisectoren heeft het UWV niet meer. Het re-integratiebudget van € 58 mln dat het UWV vorig jaar nog tot zijn beschikking had, is volledig geschrapt. De beslissing van het demissionaire kabinet-Rutte om dat budget in te trekken berust op de veronderstelling dat er de komende jaren krapte op de arbeidsmarkt zou ontstaan als gevolg van de vergrijzing. Die aanname blijkt nu onterecht.

Netwerkgroepen voor ouderen

Het UWV Werkbedrijf hoopt toch nog op enig effect van zijn arbeidsbemiddeling via zogeheten netwerkgroepen voor ouderen. Directeur André Timmermans raadt ouderen die werkloos worden aan koste wat kost te voorkomen dat ze stilzitten. ‘Het zou gewoon moeten worden dat ouderen stage gaan lopen. Ook maken wij proefplaatsingen mogelijkheid tot drie maanden met behoud van uit­kering.’
Bron: FD/ Financieel Dagblad