Gemeenten te ruimhartig met ontheffingen arbeidsplicht
De Inspectie SZW concludeert dat de meeste gemeenten nauwelijks beleid hebben voor het verlenen van ontheffingen van de arbeidsplicht voor WWB’ers. Gemeenten kunnen mensen in de bijstand tijdelijk ontheffen van de plicht om werk te aanvaarden. Dit is het geval als een WWB’er door medische of sociale belemmeringen niet kan werken.
In het algemeen zijn gemeenten te ruimhartig met het verlenen van ontheffingen van de arbeidsplicht. Soms gebeurt dat zelfs in strijd met de wet, zoals bij het verlenen van ontheffingen op basis van leeftijd. Ook komt het veelvuldig voor dat gemeenten WWB’ers die geen ontheffing hebben ‘met rust laten’, zodat er feitelijk sprake is van een informele ontheffing. De Inspectie SZW constateert verder dat gemeenten mensen in de bijstand te makkelijk vrijstellen van de verplichtingen om een baan te zoeken. De Inspectie SZW komt tot deze conclusies in het vandaag verschenen rapport Ontheffing van de arbeidsverplichtingen in de WBB op basis van representatief onderzoek onder 73 gemeenten.
Uitgangspunt van de Wet werk en bijstand (WWB) is dat mensen zo snel mogelijk worden begeleid naar werk. Gemeenten kunnen in individuele gevallen bijstandsgerechtigden tijdelijk vrijstellen van de verplichting om werk te zoeken. Dan moet daar wel een dringende reden voor zijn.
Ontheffing ouderen
Gemeenten kunnen meer doen om te zorgen dat klantmanagers bij de sociale dienst minder ontheffingen verlenen. Gemeenten hebben de voorwaarden voor het verlenen van ontheffingen niet of in beperkte mate in beleid en instructies uitgewerkt. In de praktijk leidt dit ertoe dat met name ouderen vanaf 57½ jaar te makkelijk geen werk hoeven te zoeken. Tegen de achtergrond van de huidige situatie op de arbeidsmarkt krijgt deze groep bij diverse gemeenten automatisch een ontheffing. Dit is echter in strijd met de wet. Bovendien missen gemeenten zo kansen om mensen in de WWB dichter bij de arbeidsmarkt te brengen. Ontheffingen om medische redenen worden wel zorgvuldig verleend, concludeert de Inspectie SZW. Hiervoor wordt vrijwel altijd advies gevraagd aan een arts.
Volgens de officiële cijfers hoeft een kwart van de bijstandsgerechtigden geen werk te zoeken. De Inspectie SZW vermoedt dat het werkelijke percentage hoger ligt. Dit komt vooral doordat gemeenten bijstandsgerechtigden niet altijd houden aan de plicht om werk te zoeken, zonder dat zij een ontheffing hebben. Doordat deze informele ontheffingen in de cijfers ontbreken, is er geen goed zicht op het totaal aantal WWB’ers met een ontheffing van de arbeidsplicht.
Download het onderzoek De invloed van ontheffingen op de arbeidsparticipatie van WWB’ers rapporten (PDF, 1 MB)
Bron: Inspectie SZW