Gemeenten ’te ruimhartig’ met ontheffingen in Wwb

Een groot deel van de mensen met een bijstandsuitkering wordt door gemeenten niet aan de arbeidsplicht gehouden. Bovendien hebben de meeste gemeenten nauwelijks beleid voor het verlenen van ontheffingen. Dat schrijft de Inspectie SZW in het rapport Ontheffing van de arbeidsverplichtingen in de WBB op basis van representatief onderzoek onder 73 gemeenten.

Groepen ‘met rust’ gelaten

Het aantal mensen dat door de gemeente vrijgesteld wordt om te solliciteren is de afgelopen jaren gedaald. In 2008 was nog 35 procent van de Wwb’ers vrijgesteld terwijl vorig jaar dit percentage 22 bedroeg. Maar daarnaast blijkt uit onderzoek van het CBS dat zo’n 40 procent van de Wwb’ers niet actief op zoek is naar werk zonder een formele ontheffing. Gemeenten laten deze groep echter ‘met rust’. Hierdoor is er feitelijk sprake van een informele ontheffing.

Medische redenen

Gemeenten mogen op individuele gronden besluiten dat iemand tijdelijk niet hoeft te solliciteren. Vaak gaat het om mensen die om medische redenen tijdelijk niet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Gemeenten gaan over het algemeen goed met deze groep om, aldus de Inspectie. Ook alleenstaande ouders met kinderen onder de vijf jaar krijgen regelmatig zo’n vrijstelling.

Te veel vrijheid klantmanagers

Maar over het algemeen zijn gemeente te ruimhartig met het verstrekken van ontheffingen, aldus de Inspectie SZW. Bovendien hebben gemeenten nauwelijks beleid gemaakt over wie wel en wie niet voor een ontheffing in aanmerking komt. Klantmanagers hebben hierdoor grote beslissingsvrijheid. Deze vrijheid zorgt ervoor dat klantmanagers maatwerk kunnen toepassen, maar tegelijkertijd kan het zorgen voor rechtsongelijkheid.

Boven 57,5 jaar

Het ontheffen van mensen van de arbeidsplicht gebeurt soms zelfs in strijd met de wet, aldus de Inspectie. Bijvoorbeeld als het gaat om ouderen vanaf 57½ jaar die te makkelijk geen werk hoeven te zoeken. Deze groep krijgt in verband met de huidige situatie op de arbeidsmarkt bij diverse gemeenten automatisch een ontheffing. Het onderzoek was uitsluitend gericht op de bijstand. Daarom is niet bekend of het bij UWV beter is geregeld.

Bron: Binnenlands Bestuur