‘Ik ken in mijn omgeving niemand met een uitkering’
Als het aan demissionair staatssecretaris Paul de Krom van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ligt, komt de Wet Werken naar Vermogen er met een nieuw
kabinet alsnog. Zijn motto: werk gaat boven een uitkering. ‘Van iemand die kan werken verwacht ik dat hij of zij er alles aan doet om aan de slag te komen.’
Prima als je niet wilt of geen zin hebt om te werken, maar níet op kosten van de belastingbetaler”, zegt VVD’er Paul de Krom op zijn werkkamer. Door de val van het kabinet-Rutte kan de demissionaire staatssecretaris zijn karwei niet afmaken. Hij hoopt vurig dat een volgend kabinet zijn plannen voor het aanpakken van de bijstand, de sociale werkvoorziening en de regeling voor jonggehandicapten alsnog uitvoert.
U bent ruim anderhalf jaar staatssecretaris, wat heeft u in uw ambtsperiode bereikt?
,,Een omslag in denken over werk en uitkering. Je merkt dat de focus meer en meer komt te liggen op werken; je ziet het ook bij sociale diensten. Uit tal van onderzoeken blijkt dat arbeid de beste garantie is tegen armoede en sociale uitsluiting. Een belangrijk onderdeel van de gewijzigde Wet Werk en Bijstand is het leveren van een tegenprestatie. Verder is de wwik voor kunstenaars afgeschaft. We waren een eind op weg met de Wet Werken naar Vermogen. Er is veel in gang gezet waar een volgend kabinet voordeel van zal hebben.”
Drie dagen voor de Wet Werken naar Vermogen (wwnv) zou worden aangenomen, viel het kabinet. Bijzonder sneu voor u.
,,Het gaat niet om mij persoonlijk. In de wajong zitten 200.000 mensen. Als we niets doen, wordt die voorziening de wao van deze eeuw – omdat een verdubbeling dreigt. Tegen die mensen kunnen we niet zeggen: u heeft een vlekje, gaat u maar levenslang in een uitkering zitten. Ik vind dat sociaal onaanvaardbaar en financieel-economisch onhoudbaar. Alleen mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, zouden nog in aanmerking moeten komen. En de sociale werkvoorziening moeten we alleen nog reserveren voor wie die oorspronkelijk is bedoeld.”
Wie?
,,Mensen die echt niet bij een reguliere werkgever aan de slag kunnen. De criteria om erin te komen zijn nu veel te ruim.”
De vakbonden vreesden tienduizenden gedwongen ontslagen als uw voorgenomen maatregelen waren doorgegaan.
,,Er was geen sprake van tienduizenden gedwongen ontslagen. Overigens heb ik nooit beweerd dat het makkelijk zou worden. Maar de sociale werkvoorziening is verworden tot de grootste werkgever van Nederland, terwijl daar geen énkele reden voor is. Mensen met voldoende arbeidscapaciteit horen er niet thuis.”
Je hebt mensen die beweren dat de wwnv in feite een bezuiniging is van rechtse jongens.
,,Dat doet onrecht aan het doel van deze wet. Mensen moeten niet worden opgesloten in een uitkering. Wij willen af van het zieligheidsdenken. Spreek mensen nou aan op hun verantwoordelijkheid. Wanneer je dat niet doet, neem je ze niet serieus en schrijf je ze af. Maar er is inderdaad ook een financiële taakstelling. De overheid heeft een groot financieel probleem. Als Sociale Zaken nemen we een groot deel van de rijksbegroting voor onze rekening. Het is dan logisch dat ook dit ministerie een bijdrage levert.”
‘Ik wil af van de stapeling van uitkeringen achter één voordeur’
Ervaart u het afschieten van de huishoudtoets als een nederlaag?
,,Ik wil af van de stapeling van uitkeringen achter één voordeur. Het is een drama dat sommige gezinnen afhankelijk zijn van meerdere uitkeringen, zoals de bijstand. De bedoeling van de maatregel was om alleen bijstand te geven aan huishoudens waar geen enkel ander inkomen of vermogen is. Mensen moeten werk als primaire bron van inkomsten gaan zien.”
Accepteert u dat er mensen zijn die nooit in staat zullen blijken om op eigen kracht inkomen uit werk te vergaren?
,,De bijstand is bedoeld als tijdelijk en laatste vangnet voor mensen die écht hulp nodig hebben. Van iemand die kan werken verwacht ik dat hij of zij er alles aan doet om aan de slag te komen.”
In Rotterdam werden 1.000 bijstandsontvangers gedwongen in de kassen aan de slag te gaan. Slechts 5 mensen kregen een contract aangeboden. Lijkt me niet echt een succes.
,,Dat is nog lang niet goed genoeg, maar het is nog te vroeg om een oordeel te geven. We zitten wel in een periode van economische tegenwind. Toch zijn er jaarlijks nog steeds 200.000 vacatures met geen enkele of een lage arbeidskwalificatie. Die zouden voor een deel ingevuld kunnen worden door mensen met een uitkering. Tegelijkertijd halen we mensen uit het buitenland om die vacatures te vervullen. Dat vind ik onbevredigend.”
En wat moeten we daar aan doen?
,,We moeten de sollicitatieplicht strikter handhaven en mensen actiever naar werk begeleiden. Het moet aantrekkelijker worden deze groep in dienst te nemen. We moeten voor iemand met een arbeidsbeperking investeren in jobcoaches en een no-risk polis; de werkgever hoeft dan de loonkosten bij ziekte voor een groot deel niet zelf te betalen. Door nieuwe regelgeving zijn UWV en gemeenten verplicht om in elke regio één werkgeversloket te openen, zodat werkgevers niet meer worden lastiggevallen met tien verschillende consulenten aan hun deur.”
En hoe de bijstandsfraude aan te pakken?
,,Om te beginnen: fraude met uitkeringen is diefstal van gemeenschapsgeld. Als je fraudeert moet je er op kunnen rekenen dat je fors wordt gepakt. Het opgespoorde bedrag aan bijstandsfraude is vorig jaar opgelopen naar 67 miljoen euro. Het gaat hier niet over mensen die een foutje maken bij het invullen van een formulier, maar over personen die willens en wetens de boel flessen. Met de nieuwe fraudewet gaat iemand die fraudeert elke cent terugbetalen; hij of zij krijgt bovendien datzelfde bedrag aan boete. Bij herhaling wordt dat 150 procent. Die boete wordt volledig met je uitkering verrekend, waardoor de uitkering voor een bepaalde periode op nul kan worden gezet. Gemeenten zijn verplicht de sancties uit te voeren en bedragen altijd terug te vorderen. Een gemeente mag overigens bij onaanvaardbare sociale gevolgen een uitzondering maken.”
En bij herhaalde fraude moet een uitkering permanent stoppen?
,,De maximale periode dat een uitkering kan worden gestopt is vijf jaar. Voor de bijstand geldt een termijn van drie maanden. De bijstand is het laatste vangnet – we kunnen dus niet zeggen: je krijgt je hele leven geen uitkering meer.”
Kent u zelf eigenlijk mensen die van een uitkering moeten rondkomen?
,,In mijn directe omgeving gelukkig niet, want iedereen heeft werk. Ik ken wel mensen die hun baan verloren en een jaar bezig waren om weer aan de slag te komen.”
Krijgt u wel eens het verwijt makkelijk praten te hebben zonder de praktijk te kennen?
,,Ik spreek mensen in de bijstand. Anderhalf jaar lang ben ik elke maandag op werkbezoek geweest bij sociale diensten en sociale werkplaatsen.”
Uw partij wil na de verkiezingen van 12 september maar liefst 9 miljard op de sociale zekerheid bezuinigen. Bepaald geen sinecure.
,,De VVD wil de prikkel om vanuit een uitkering aan de slag te gaan aanscherpen. Mijn partij wil bovendien de armoedeval oplossen. Het kan niet zo zijn dat een bijstandsmoeder die gaat werken er duizend euro per jaar op achteruit gaat. Ook wil de VVD de ww-duur verkorten en de ww-uitkering de eerste drie maanden verhogen. Mensen die hun baan net hebben verloren krijgen hierdoor een minder harde klap, terwijl ze wel worden geprikkeld om snel weer aan de slag te gaan.”
Weet u al wat u gaat doen na 12 september?
,,Ik zou graag doorgaan in een nieuw kabinet, maar eerst is de kiezer aan het woord.”
Bron: www.mugweb.nl