Is een cautieplicht de oplossing voor ‘de verzuimpolitie’?

Zieke werknemers die door callcentermedewerkers het hemd van het lijf worden gevraagd en onverantwoord te vroeg aan het werk worden gezet, gevoelige gegevens die worden doorgespeeld aan werkgevers en bedrijfsartsen die buiten spel worden gezet. Dit zijn maar een paar van de opmerkelijke bevindingen die de onderzoeksjournalisten van het programma Zembla op 23 maart voor het voetlicht brachten in hun uitzending over de werkwijze van VerzuimReductie, het grootste verzuimbedrijf in Nederland.

Alle publiciteit leidde tot onder meer een Kamervraag met hierop een toezegging van de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om de Inspectie SZW in te schakelen, het instellen van onderzoek door instanties als het College bescherming persoonsgegevens, en, geheel in de tijdgeest, het oprichten van een meldpunt door FNV Bondgenoten. Mogelijk schuilen onder dit ene geval meer structurele problemen en heeft Zembla slechts het topje van de ijsberg blootgelegd. Vast staat in ieder geval dat VerzuimReductie slechts één van de honderden verzuimbedrijven in Nederland is.

Praktijken zoals die bij VerzuimReductie aan het licht zijn gekomen, zijn een ongewenst, maar logisch gevolg van de verantwoordelijkheidsverschuivingen die zich de afgelopen twintig jaar in de sociale zekerheid bij ziekte en arbeidsongeschiktheid hebben voorgedaan. Een overbelasting van de publieke sociale zekerheid leidde tot een terugtred van de overheid en een groeiende verantwoordelijkheid van de werkgever, die tegenwoordig twee jaar lang zijn zieke werknemer het loon moet doorbetalen en moet proberen te re-integreren. Dit soort veranderingen zijn gebaseerd op de veronderstelling dat de werkgever door financiële prikkels investeert in preventie en re-integratie, zodat de werknemer uiteindelijk niet een beroep hoeft te doen op de publieke sociale zekerheid (WAO/Wet WIA). Onderzoek lijkt erop te wijzen dat dit soort maatregelen ook daadwerkelijk bijdragen aan het verminderen van het ziekteverzuim en de instroom in de arbeidsongeschiktheidsregelingen.

Het gevolg is echter dat de werknemer gedurende de eerste twee jaar van ziekte volledig aan zijn werkgever is overgeleverd. Tot op zekere hoogte heeft de werkgever natuurlijk gegevens nodig om zijn loondoorbetalingsverplichting vast te stellen en de werknemer te kunnen helpen bij zijn re-integratie. Het gevaar ligt echter op de loer dat de werkgever de grenzen van het betamelijke overschrijdt en informatie vraagt waar hij geen recht op heeft waardoor de privacy van de werknemer in het geding komt. Persoonlijke en naar hun aard gevoelige medische gegevens kunnen eenvoudig op straat komen te liggen.

Had de wetgever niet kunnen voorzien dat de werkgevers de grenzen van het betamelijke zouden opzoeken? Het antwoord is volmondig ‘ja’. In procedures die openstaan na de twee jaar van loondoorbetaling, namelijk over de Wet WIA-uitkering, wordt de privacy van de werknemer wel afgeschermd. In die procedures komt de werkgever een procesbelang toe, omdat de toekenning van een uitkering hem rechtstreeks in zijn portemonnee raakt. De wetgever heeft in deze procedures willen voorkomen dat de werkgever toegang krijgt tot het medische deel van het dossier. Uitsluitend een arts, advocaat of bijzonder gemachtigde kan kennis nemen van de medische gegevens (zie art. 103-110 Wet WIA en art. 8:32 lid 2 Awb). Wat de eerste twee jaar van loondoorbetaling betreft, verwacht de wetgever dat de civiele rechter in een eventueel geschil vergelijkbare waarborgen in acht neemt.

Dit soort voorzieningen zijn alleen relevant als een geschil uitmondt in een procedure. Elke zin vervalt indien de privacy al gelijk bij de ziekmelding wordt geschonden. Weliswaar vloeit uit de Wet bescherming persoonsgegevens voort dat de werknemer geen medische gegevens hoeft te melden en dat de werkgever hier zelfs niet naar mag vragen. Alleen de bedrijfsarts mag dit doen. Deze is gehouden aan zijn beroepsgeheim en kan de werkgever adviseren zonder medische gegevens te onthullen. De praktijk blijkt echter weerbarstiger. De reportage van Zembla toont aan dat de privacybescherming lastig is te realiseren. Een argeloze werknemer zal al snel het gevoel hebben medische informatie prijs te moeten geven, waarna alles op straat ligt. Het is daarom goed dat dit onderwerp in de publiciteit is gekomen.

De oplossingsrichting wordt veelal gezocht in toezicht achteraf. Dat lijkt rijkelijk laat, omdat de schending van de privacy niet ongedaan kan worden gemaakt. Het ligt dus voor de hand om maatregelen te nemen om
privacyschendingen te voorkomen. Waarom bijvoorbeeld geen cautieplicht voor de verzuimpolitie? Wordt de werknemer gelijk bij een ziekmelding ingelicht over wat hij moet en wat hij mag melden, dan kan hij goed geïnformeerd zelf bepalen wat hij wil delen. Zo blijft de privacybescherming niet louter theoretisch, maar wordt het ook in de praktijk een stap dichterbij gebracht.

Bron:  www.publiekrechtenpolitiek.nl

Adresgegevens

SV Land
Röntgenlaan 13
2719 DX Zoetermeer
Routebeschrijving

Nieuwsbrief