“Maatregelen Wet werk en bijstand schieten doel voorbij”
VNG en Divosa hebben scherpe kritiek op de aanpassingen in de Wet werk en bijstand (WWB) die per 1 juli 2014 moeten worden ingevoerd. De maatregelen schieten volgens VNG en Divosa hun doel voorbij, leiden tot onnodige extra regels en dwang en beperken de mogelijkheid tot maatwerk. Daarmee belemmeren de wetsaanpassingen sociale diensten te doen waarvoor ze zijn opgericht; mensen terugleiden naar de arbeidsmarkt.
De Wet werk en bijstand is bedoeld als vangnet voor burgers die niet in hun eigen onderhoud kunnen voorzien. VNG en Divosa hebben in maart al forse kritiek geleverd op het conceptwetsvoorstel.
Meer regels, minder maatwerk
De uitstroom naar werk vereist maatwerk per burger. Bij de totstandkoming van de WWB in 2004 is daarom gekozen voor vereenvoudiging van de regelgeving. Gemeenten kregen meer beleidsruimte en daarmee ook meer mogelijkheden om eigen keuzes te maken. Met de Maatregelen WWB zet het kabinet die bevoegdheden weer om in geüniformeerde verplichtingen.
Het wetsvoorstel dwingt gemeenten bovendien capaciteit die bedoeld is om mensen aan het werk te helpen, te besteden aan extra bureaucratie. De regels zijn veelal extra eisen waar werkzoekenden aan moeten voldoen, zoals bereidheid om te verhuizen, gedrag- en kledingvoorschriften en de verplichting tot een tegenprestatie. Een aantal verplichtingen is bovendien nauwelijks te handhaven.
Daar komt bij dat de Maatregelen WWB voorbij gaan aan de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Uitkeringsgerechtigden vinden meestal tijdelijke en parttime baantjes terwijl het wetsvoorstel ervan uit gaat dat iemand óf een bijstandsuitkering heeft óf een baan. Dat is niet meer de realiteit.
Niet proportioneel
Gemeenten beschikken over voldoende prikkels en instrumenten om niet-willers aan te pakken. Extra maatregelen zijn volgens gemeenten niet nodig. Desalniettemin kiest het kabinet voor harde maatregelen die kunnen leiden tot schrijnende gevallen. Uitzonderingen worden niet toegestaan: ook mensen die van goede wil zijn, maar kampen met complexe problemen, krijgen een forse maatregel opgelegd: geen uitkering voor drie maanden.
Gemeenten willen niet dat burgers de dupe worden van regels die te rigide zijn en verwachten dat maatschappelijke problemen eerder zullen toe- dan afnemen. De Maatregelen WWB kunnen leiden tot:
- Verhoging van schulden bij werkzoekenden;
- Groter beroep van werkzoekenden op andere gemeentelijke vangnetten zoals de bijzondere bijstand, schuldhulpverlening, ondersteuning van de voedselbanken en de maatschappelijke opvang.
VNG en Divosa staan niet alleen in hun kritiek: de Raad van State is ook van oordeel dat deze maatregel niet proportioneel is en adviseert het kabinet om ervan af te zien.
Tijd begint te dringen, invoerdatum naar 2015
Gemeenten voorzien bovendien grote problemen als het kabinet vasthoudt aan invoering van de maatregelen op 1 juli 2014. De voorbereiding van het wetsvoorstel heeft veel meer tijd gekost dan eerder beloofd. Gemeenten moeten alle zeilen bijzetten om nieuwe uitkeringsaanvragen in behandeling te nemen en mensen op een lastige arbeidsmarkt naar werk te begeleiden. Dan betekenen twee invoerdata een onnodig zware belasting: tweemaal de werkprocessen en communicatie met de burger aanpassen. En tweemaal het personeel en de andere uitvoerders trainen en scholen op de nieuwe situatie.
VNG en Divosa vragen het kabinet en de Tweede Kamer daarom om de Maatregelen WWB en de Participatiewet gelijktijdig in te voeren op 1 januari 2015.
Kabinet verantwoordelijk voor aannames
VNG en Divosa zijn bezorgd over de grote hoeveelheid maatregelen en de uitvoerings- en handhavingscapaciteit die de WWB-maatregelen vergen. De ingeboekte bezuinigingen staan hiermee niet in verhouding. Het Rijk zal als systeemverantwoordelijke met een oplossing moeten komen als blijkt dat de aannames van het eigen beleid niet kloppen.