Medewerkers van het UWV zijn te druk om uitkeringsfraude op te merken

Hoe kan het dat arbeidsmigranten fraudeerden met een WW-uitkering, en het UWV niet ingreep? Minister Koolmees liet het onderzoeken.

Prestatieafspraken en werkdruk spelen zo’n grote rol bij het UWV dat het ertoe leidt dat veel medewerkers geen fraudesignalen melden. De meeste werknemers van het UWV geven aan dat onterechte uitkeringen gewoon in de kosten-baten-analyse zijn meegenomen. Oftewel: het wordt geaccepteerd als vaststaand feit.

Dat staat in het rapport ‘Extern onderzoek meldstructuur en –cultuur uitkeringsfraude UWV’ dat onlangs naar de Tweede Kamer is gestuurd. Na het nieuws over misbruik van de WW-uitkering door arbeidsmigranten vorig jaar, kwam al naar buiten dat veel werknemers van het UWV geen melding doen van eventuele fraude. Daar schrok minister Wouter Koolmees van sociale zaken zo van dat hij onderzoek heeft laten doen naar de cultuur bij de uitkeringsorganisatie.

Een veel gehoorde reden om niet te melden, is een gebrek aan tijd. Ook al kost een melding doen via het systeem maar een paar minuten

Een veel gehoorde reden om niet te melden, is een gebrek aan tijd. Ook al kost een melding doen via het systeem maar een paar minuten, toch geven werknemers aan dat ‘het afleidt van het primaire proces. En de druk die daarmee gepaard gaat moet niet worden onderschat’, melden de medewerkers. Een ondervraagde zei: “Efficiencycijfers zijn een reden van angst en stress bij medewerkers.”

Afrekening

En je kunt daar wel degelijk op worden afgerekend, zeggen ze. “In beoordelingsgesprekken krijg je dan ‘matig’. Je kunt in een verbeteringstraject komen en dat wordt als een straf ervaren.” Bovendien hebben de leidinggevenden bij UWV ‘veel meer verstand van cijfers en productie dan van kwaliteit en fraudedetectie’, aldus de medewerkers. De leidinggevenden stimuleren het melden van fraudesignalen ook niet, zegt een grote meerderheid van de UWV-medewerkers.

Toch concluderen de onderzoekers dat er geen angstcultuur heerst bij UWV. Het viel ze zelfs op dat verreweg de meeste geïnterviewden met liefde over hun werkgever spraken en meestal zeer informeel gekleed gingen. Dat is een teken dat men zich thuis voelt en zichzelf is, aldus de onderzoekers. Uit eerdere werkbelevingsonderzoeken blijkt ook dat de meeste UWV-medewerkers zich gewaardeerd voelen en hun werkplezier in orde is, maar ook dat men zich weinig invloedrijk en weinig zelfstandig voelt.

Medewerkers van de afdeling ‘WW uitkeringen’ vertellen dat er door de werkdruk weinig ruimte is voor onderzoek. En zonder vooronderzoek is een melding volgens velen niet zinvol: ‘dan pakt de afdeling handhaving het toch niet op’. Ze vinden het ook niet fijn dat de collega’s van handhaving op afstand zitten. Ze weten niet waar hun melding naar toe gaat. En als de melding terugkomt, is dat doorgaans alleen met de mededeling ‘niet onderzoekswaardig’. De reden is vaak onbekend, want demotiverend werkt om vaker meldingen te doen.

Automatisering

Voor veel medewerkers is fraude ook helemaal niet te zien, geven de ondervraagden aan. Dat komt door de digitalisering slash automatisering. Een respondent legde uit dat als alles goed wordt ingevuld door de klant bij een digitale aanvraag, de uitkering automatisch wordt toegekend. Als het systeem een melding geeft dat iets niet klopt, dan wordt dat wel handmatig gecontroleerd.

In het verleden werd er nog gecontroleerd waarom iemand werkloos was geworden. Nu niet meer, mits dus het formulier goed ingevuld is. Volgens de UWV’ers kunnen er een hoop onterechte uitkeringen worden voorkomen als er weer -net als vroeger- contact wordt opgenomen met de werkgever over bijvoorbeeld de reden van het ontslag.

We namen aan dat het een geaccepteerd risico was en al belegd. Eigenlijk verbaast het ons dat het nieuwswaarde heeft.

Evenzo was het nieuws over de fraude met de WW-uitkeringen voor de meeste werknemers niet nieuw. Dat was intern al lang bekend. Tegen de onderzoekers zeggen ze: “We namen aan dat het een geaccepteerd risico was en al belegd. Eigenlijk verbaast het ons dat het nieuwswaarde heeft.”

Minister Koolmees zegt in een reactie: “Er wordt elke dag betekenisvol werk verricht door alle medewerkers. Maar duidelijk is ook dat zaken onvoldoende snel zijn opgepakt. Daarom wordt er gewerkt aan een nieuwe balans tussen dienstverlening en handhaving.”

Kritiek op Raad van Bestuur

De meeste medewerkers hebben kritiek op de top van het UWV. De Raad van Bestuur zou de politiek er harder op moeten wijzen dat zij zelf wilden bezuinigen en digitaliseren. “En dan zijn dit de consequenties. Je kunt nu niet het UWV het verwijt maken dat het risico’s met zich mee heeft gebracht”, zeggen de werknemers doelend op de fraude met uitkeringen. Het stoort het personeel dat de UWV-top altijd eerst de reactie van het ministerie van sociale zaken afwacht als de organisatie negatief in het nieuws komt. “Dat voelt niet prettig. Ze staan niet voor hun medewerkers.”

Bron: Trouw

Adresgegevens

SV Land
Röntgenlaan 13
2719 DX Zoetermeer
Routebeschrijving

Nieuwsbrief