Open brief aan Minister Koolmees – Mogelijke oplossingen tegen WW-fraude

Oprichter en directeur van SV Land Charlotte van Leeuwen schreef onderstaande brief aan Minister Koolmees om mee te denken over maatregelen tegen WW-fraude. Een aantal stappen zijn aangekondigd, wij denken dat er nog meer gedaan kan worden in de strijd tegen fraude.

Geachte minister Koolmees,

De Tweede Kamer eist extra stappen van het kabinet in de strijd tegen WW-fraude. Als organisatie die zich al sinds 2001 bezig houdt met de sociale zekerheid in Nederland volgen wij uiteraard ook dit debat.

Het debat spitst zich toe op twee vormen van fraude:

  1. Mensen nemen ontslag of komen niet meer opdagen op hun werk (meestal uitzendbureau) en vragen WW aan. UWV controleert de reden van werkloosheid niet, of onvoldoende. Daarmee krijgen mensen een uitkering, terwijl daar geen recht op bestaat omdat zij verwijtbaar werkloos zijn geworden.
  2. Mensen hebben een WW-uitkering, maar verblijven helemaal niet in Nederland, terwijl ingezetene zijn een voorwaarde is voor recht op een WW-uitkering.

SV Land is een organisatie die staat voor een rechtvaardige vaststelling van publieke en private sociale zekerheidsgelden. Ik schrijf u deze brief om mee te denken over mogelijke oplossingen voor de oorzaak van het problemen.

Ad 1.

Voorheen ontving de werkgever een werkgeversverklaring. Hierop werd bij informatie aan de werkgever gevraagd omtrent het dienstverband en de beëindiging daarvan. Doordat deze is komen te vervallen (administratieve lastenverlichting voor werkgevers) ontbreekt deze informatie nu.

Hierdoor is UWV simpelweg niet meer in staat om de reden van de werkloosheid te zien. Dit zou betekenen dat zij voor elke WW-aanvraag telefonisch contact met een werkgever moeten opnemen, hetgeen onuitvoerbaar is. Daarnaast kunnen ze ook niet meer zien of een werkgever zelf wel de regels in acht heeft genomen. Denk bijvoorbeeld aan de opzegtermijn of aan de vraag of er geen sprake was van een dienstverband voor onbepaalde tijd in plaats van een tijdelijk contract.

De oplossing wordt nu gezocht in het onderzoeken van opvallende werkloosheidspatronen (6 maanden werken, 3 maanden werkloos). Zoals gezegd is ons inziens dat niet de oplossing. Dit is namelijk niet verboden en er is dus ook geen sprake van fraude. Er is pas sprake van fraude als iemand WW aanvraagt terwijl hij/zij gewoon had kunnen blijven werken. Er zijn genoeg werkgevers die zelf contracten bewust beëindigen om dienstverbanden voor onbepaalde tijd te voorkomen.

Bovendien is er pas sprake van een opvallend werkloosheidspatroon als dit patroon zich meerdere keren bij dezelfde persoon heeft voorgedaan. En dat betekent dat we dus altijd pas achteraf kunnen ingrijpen in plaats van voorkomen

Het is veel beter om een standaardtoets voor iedere WW-aanvraag te introduceren. Dit zou kunnen als werkgever om informatie wordt gevraagd bij het aanvragen van een uitkering. Dit is slechts een beperkte belasting van de werkgever, zéker als dit digitaal of geautomatiseerd zou kunnen.

Dit werkt als volgt. Werknemer vraagt een WW-uitkering aan en werkgever krijgt een melding met twee vragen.

  • Wat voor dienstverband had werknemer, tijdelijk of vast? Indien tijdelijk, van wanneer tot wanneer?
  • Wat is de reden van beëindiging van het dienstverband?

Hiermee zouden alle problemen omtrent het onterecht toekennen van een uitkering opgelost zijn. Dit betekent weliswaar een extra administratieve belasting voor werkgevers, maar het zijn ook juist de werkgevers die deze vorm van fraude nu hebben aangekaart.

Bovendien worden onterecht verstrekte uitkeringen nu verrekend in een WW-premie die ook door de werkgevers betaald wordt.

Ad 2.

Eén van de voorwaarden voor WW is dat er sprake is van een ingezetene. Iemand moet dus in Nederland wonen. Waar in Nederland is voor de WW niet van belang, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Participatiewet. Ook hoe iemand woont (alleen of samenwonend) is voor de WW niet van belang.

UWV wil deze vorm van fraude oplossen door gebruik te maken van de BRP. Dat is een verbetering, maar zoals gezegd maakt het niet uit waar iemand staat ingeschreven.

UWV wil een risico-inventarisatie doen door te kijken of iemand wel ingeschreven staat en of er geen sprake is van rare inschrijvingen, zoals de genoemde 60 mensen op één adres. Hiermee wordt slechts een deel van het probleem opgelost, namelijk de excessen.

De werknemer die op een ‘gewoon’ adres staat ingeschreven, WW aanvraagt en vervolgens drie maanden naar het buitenland vertrekt vang je hier ook niet mee af. Overigens geldt dit ook voor de Nederlander die gewoon drie maanden in Nederland blijft, maar niet van plan is om te gaan werken in die periode. Dat lijkt iets anders maar is juridisch gezien exact hetzelfde. Namelijk het niet beschikbaar zijn voor arbeid en daarmee is er geen recht op WW.

De enige oplossing hiervoor is meer face-to-face contact. Een meldplicht. Daar zijn we niet zo van in Nederland, maar in andere Europese landen werkt het al decennia zo. Bovendien waarom gebeurt dit bij gemeenten in kader van de Participatiewet wel veel structureler en bij UWV niet?

Dit heeft, zoals uzelf de Kamer ook heeft verteld, ook te maken met de politieke keuzes die er in het verleden zijn gemaakt met betrekking tot UWV, namelijk de enorme bezuinigingen en de gedwongen automatisering.

Tot slot

Na jarenlang bij UWV en voorgangers BVG en Cadans gewerkt te hebben ben ik in 2001 samen met andere voormalig UWV-medewerkers een bedrijf gestart om de sociale zekerheid in Nederland beter te maken én betaalbaar te houden. Met SV Land staan wij voor een rechtvaardige vaststelling van publieke en private sociale zekerheidsgelden.

Waar we ons inziens naar toe moeten is niet een vinger in de dijk, maar structureel processen aanpassen om fraude te voorkomen. Dit is van belang voor de maatschappij, voor de burger en voor bedrijven.

Ik hoop dat u mijn ongevraagde adviezen waardeert. Als u interesse heeft in een toelichting ben ik hier uiteraard bereid toe.

Met vriendelijke groet,

C.J.A. (Charlotte) van Leeuwen
Oprichter en directeur SV Land

Adresgegevens

SV Land
Röntgenlaan 13
2719 DX Zoetermeer
Routebeschrijving

Nieuwsbrief