Samenwerking en Innovatie zijn de sleutels tot succes!
“Het lijkt vrij uitzichtloos, maar het is niet hopeloos. Eén op de drie fraudeert nog niet, om welke reden dan ook. We moeten voorkomen dat die ene ook gaat frauderen. Die neiging daartoe is sterk als we niet optreden tegen die andere twee.” Een alarmerend citaat van de oud-DG der Belastingen Van Bijsterveld naar aanleiding van het aanbieden van zijn rapport over de aard en omvang van fiscale fraude in Nederland. Dit rapport verscheen in 1979. Sindsdien is het niet meer van de politieke en ambtelijke agenda verdwenen. Fraude heeft een maatschappelijk (moreel) en economisch (financieel) effect. Voor Van Bijsterveld was het duidelijk: de aanpak van fraude moest anders, slimmer en resultaatgericht door betere samenwerking.
Nu, ruim 35 jaar later, staan we hier weer te praten over fraude en fraudebestrijding. En ook nu weer onderstrepen we de ernst van de situatie en het belang van goede samenwerking. Hebben we dan niets geleerd? Zijn we 35 jaar stil blijven staan?
Nee, de fraudebestrijding heeft in Nederland een enorme ontwikkeling doorgemaakt. We weten nu veel meer, we pakken de fraude veel slimmer en met effect aan en samenwerking gaat steeds gemakkelijker. De fraudebestrijding is professioneler geworden.
Toch zijn er grenzen aan de fraudebestrijding. Die grenzen knellen. De fraudeur reageert en anticipeert. De fraudemechanismen worden ook geavanceerder. Dit alles vraagt om het voortdurend innoveren van de aanpak van fraude. Immers, de maatschappelijke en economische impact van fraude is er niet minder op geworden! Het is vervelend om te moeten zeggen, maar het lijkt nog steeds lucratief om te frauderen. Het is een illusie om te denken dat we dat probleem volledig kunnen oplossen. Maar het gericht tegengaan en actief ontregelen van fraude-initiatieven is wel mogelijk.
Zoals gezegd, er zijn grenzen aan de huidige aanpak van de fraudebestrijding. De effectiviteit van deze aanpak staat onder druk. Omdat fraude zich in alle sectoren van de samenleving voordoet, zie de recente blog van Dato Steenhuis op de IFFC-site, is de maatschappelijke impact van fraude een niet te onderschatten vraagstuk. Fraude is een vorm van niet integer handelen. We hebben gezien waar niet integer handelen toe kan leiden: economische crises, bestuurlijke crises, maar ook een afkeer van de samenleving van de “besmette” sectoren en een verminderd vertrouwen in het functioneren van het openbaar bestuur.
“DE” oplossing voor de fraudebestrijding bestaat niet. Althans, die ken ik niet. Wat wel duidelijk is, is dat de effectiviteit van de aanpak wordt vergroot door een brede betrokkenheid van alle relevante partijen, publiek, privaat en wetenschap. Door kennis en ervaring te delen, kunnen stappen worden gezet. Het IFFC is juist een cruciaal initiatief om de brug te slaan tussen deze relevante partijen. Juist deze verrassende combinatie van partijen moet leiden tot innovaties in de kijk naar en de aanpak van fraude. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat nieuwe manieren van werken kunnen leiden tot belangrijke innovaties en verrassende resultaten.
Vandaag zetten we een belangrijke stap. Een stap met ambitie. De ambitie om met elkaar, publiek-privaat en vanuit de wetenschap, grenzen in de fraudebestrijding te verkennen en deze te verleggen. Het is een maatschappelijke opgave de fraudebestrijding slimmer en effectiever te maken en te anticiperen op nieuwe ontwikkelingen, nationaal en internationaal. Met de aanwezige deskundigheid moet dat lukken! Daar ben ik van overtuigd!
Auteur: Gerard Bakker, Voorzitter Raad van Advies IFFC. Deze column werd geschreven voor de lancering van het Instituut for Financial Crime (IFFC). Het doel van het IFFC is innovatie op gebied van onderzoek, samenwerking en educatie. Het instituut zorgt voor bewustzijn en inzicht in een effectieve bestrijding en preventie van Financieel Economische Criminaliteit. De onafhankelijke katalysatorrol van het instituut resulteert in uitwisseling van methodieken en vaardigheden tussen verschillende partijen die elkaar nu nog onvoldoende vinden