Uitkeringsfraude door onjuiste Basisregistratie Personen (BRP)

Kort geleden lukte het onderzoeksjournalist Teun van der Keuken om zich zonder toestemming van de minister in te schrijven op het adres van de minister Plasterk. Onder andere door digitalisering zijn er steeds minder controles waarbij kan worden vastgesteld of de burger feitelijk verblijft op het door hem of haar opgegeven adres.

Aangezien veel systemen van instanties in Nederland, zoals de Belastingdienst, SVB, UWV en gemeenten zijn gekoppeld aan de Basisregistratie personen (BRP) wordt de roep om voor een juiste registratie van de BRP te zorgen hierdoor steeds groter.

Misbruik

Op basis van de gegevens die door de koppeling uit de BRP worden gehaald, worden andere door de Belastingdienst toeslagen uitbetaald. Ook ontvangen burgers van UWV of gemeente een uitkering die vaak afhankelijk is van de woonsituatie. Uit onderzoek is gebleken dat landelijk 3% van de 17 miljoen inwoners die ons land telt de registraties niet juist zijn. Dit komt neer op 510.000 inschrijvingen die niet kloppen. Dit komt bijvoorbeeld doordat mensen aan het verhuizen zijn.

Het grootste gedeelte wordt echter veroorzaakt doordat de burger bewust een onjuiste registratie bij de gemeente hebben doorgegeven zodat zij hier financieel gewin bij hebben. Dit gaat om 340.000 burgers.

Zo ontvangen zij een hogere toeslag of een hogere uitkering, maar er kan ook financieel voordeel zijn doordat de hypotheekrenteaftrek gegarandeerd bij inschrijving op het adres van de koopwoning. De burger kan zich ook bewust niet laten registreren in de BRP om op deze manier het terugbetalen van schulden of boetes voorkomen.

Controle

“De bevoegdheden vanuit de BRP zijn beperkt. Vaak kan niet worden achterhaald of iemand adresfraude pleegt om financieel gewin. Meer dan een bestuurlijke boete kan de gemeente onder de huidige wetgeving niet opleggen, en die maakt slechts een fractie uit van wat adresgerelateerde fraude kan opleveren, aldus Willem van der Linden van de gemeente Bergen op Zoom in de Betrouwbare Courant (PDF). “Bovendien loopt het onderzoek dood als niet duidelijk wordt waar de fraudepleger werkelijk verblijft.”

Om het percentage juiste inschrijvingen te verhogen is een scherpere controle noodzakelijk. . Deze controle kan op twee manieren worden uitgevoerd. Namelijk aan de poort, dus bij de daadwerkelijke inschrijving of achteraf, wanneer de burger al is ingeschreven op het adres en uit signalen blijkt dat de burger er feitelijk niet woont. Bij controle aan de poort zal de burger altijd schriftelijk moeten aantonen dat hij daadwerkelijk op het BRP-adres gaat wonen. Dit kan door het tonen van een koop- of huurcontract, maar ook door een schriftelijke verklaring van de hoofdbewoner.

Er kan ook achteraf gecontroleerd worden, als door externe signalen duidelijk is dat een burger feitelijk niet op het opgegeven BRP-adres verblijft. Deze controles achteraf zijn omslachtig, als een burger eenmaal op een adres is ingeschreven is het moeilijk om iemand weer uit te schrijven.

Hiervoor is een zorgvuldig en uitgebreid onderzoek nodig met een huisbezoek tot besluit. Aangezien het administratief lastig is om aan te tonen dat een burger niet (of juist wel) woonachtig is op het BRP-adres is een huisbezoek het geëigende middel om in te zetten. Helaas worden de huisbezoeken als controlemiddel nog weinig ingezet, waardoor het aantal onjuiste registraties niet zal afnemen.

Conclusie

Positief is om te merken dat er, ook vanuit de politiek, steeds meer aandacht is om de controles door middel van huisbezoeken wel uit te voeren. Er wordt hier door het ministerie jaarlijks extra miljoenen voor vrijgemaakt om gemeenten te stimuleren meer huisbezoeken uit te voeren. Een positieve ontwikkeling die uiteindelijk tot een bijna sluitende BRP registratie moet leiden.

Auteur: Desiree van de Kerkhof, Manager Handhaving. Wilt u ondersteuning bij het handhaven van de BRP? Leest u verder op deze pagina.