Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) is een stap in de goede richting

Het kabinet wil het voor werkgevers aantrekkelijker maken om mensen in vaste dienst te nemen. Minister Koolmees komt daarom met een pakket aan maatregelen dat hiervoor zorgen moet. Een stap in de goede richting, maar gaan de wijzigingen ver genoeg?

De WAB is de tweede wijziging in enkele jaren tijd op het aloude ontslagrecht. En niet zonder reden: de wijzigingen op het ontslagrecht in de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) uit 2015 bleken niet het beoogde effect te hebben.

Ook in 2015 werd een poging ondernomen om ervoor te zorgen dat meer werkgevers een vast contract zouden bieden aan hun werknemers.  In de WWZ mochten zij nog maar twee jaar lang tijdelijke contracten aanbieden. Ook het ontslagrecht werd aangepast.

Een werknemer ontslaan kan met  de Wet Werk en Zekerheid  op basis van een van acht ontslaggronden. In de praktijk werkte dit niet. Werkgevers bleken vaak geen dichtgetimmerd dossier opgebouwd te hebben en konden dus niet afdoende aantonen dat er voldoende reden was voor ontslag.

Aansluiting bij de realiteit

De nieuwe WAB sluit beter aan op de realiteit van het ontslag. Een werkgever heeft immers niet vaak slechts één reden om een werknemer te willen ontslaan.  Het is juist de optelsom van omstandigheden die een werkgever doet besluiten de werknemer te willen ontslaan. In de nieuwe Wet Arbeidsmarkt in Balans wordt ontslag ook mogelijk als er sprake is van zo’n optelsom, de zogenaamde cumulatiegrond.

Positief is dat de ontslagroutes (óf de kartonrechter, óf het UWV) zoals vastgelegd in de WWZ wél in stand blijven.

De WAB brengt de transitievergoeding meer in balans. In de WWZ hadden veel flexwerkers daar geen recht op, omdat het dienstverband daarvoor minimaal twee jaar moest hebben geduurd. In het wetsvoorstel hebben alle werknemers direct recht op een transitievergoeding. Dat lijkt mij wel zo eerlijk.

Niet meer blijven zitten en hopen op ontslag

Hier staat tegenover dat de hogere opbouw van de transitievergoeding na tien jaar vervalt. Opnieuw een prima zaak, lijkt me.

Ik ken voorbeelden van werknemers die zeer lang bij een werkgever werken, het daar al lang zat zijn, maar niet van baan wisselen omdat ze dan hun torenhoge transitievergoeding “mislopen”. Dus blijven ze zitten waar ze zitten en wachten op de volgende reorganisatie. Goed dat dergelijk perverse prikkels met de nieuwe wet ingedamd worden.

Een hoge transitievergoeding mag nooit de reden zijn dat een werknemer blijft zitten waar hij zit.

In de nieuwe WAB mogen werknemers met een tijdelijk contract weer drie in plaats van twee jaar blijven werken voor dezelfde werkgever. In 2015 werd juist gedacht dat een kortere tijd van tijdelijke werkverbanden werkgevers zou dwingen eerder met een vast contract op de proppen te komen. Dat bleek ijdele hoop: het percentage flexwerk nam alleen maar toe.

Toch is het maar de vraag of het terugdraaien van deze maatregel verandering in de situatie brengt. In de praktijk zullen veel werknemers met tijdelijke contracten na drie jaar toch vervangen worden door nieuwe werknemers met een tijdelijk contract, om het vaste contract maar te omzeilen. Het aantal jaren dat geldt voor de maximale duur van tijdelijke werkverbanden zal hier weinig verschil in maken.

Lagere WW-premie voor vaste contracten

Daarnaast komt er een lage WW-premie voor vaste contracten. De WW is een werknemersverzekering, maar de premie wordt door de werkgever betaald. Het wordt dus lucratiever voor een werkgever om een contract voor onbepaalde tijd aan te bieden. Of deze maatregel “genoeg” zal zijn om werkgevers te overtuigen moet nog blijken. Het verschil tussen de hoge en de lage premie moet dan wel aanzienlijk zijn.

Het voorstel om de proeftijd voor een vast contract van twee naar maximaal vijf maanden te verlengen zal ongetwijfeld een positief effect hebben op het aantal vaste contracten dat uitgedeeld wordt. Echter: vaak krijgen werknemers voor een vast contract eerst een aantal tijdelijke contracten. Tijdelijke contracten worden nu dus al als “proefperiode” gebruikt. De vijf maanden proefperiode geldt dus alleen voor werknemers die gelijk een vast contact aangeboden krijgen. Dit is slechts een klein percentage, het gaat dan vooral om ict’ers en andere veel gezochte werknemers.

Vaak krijgen werknemers voor een vast contract eerst een aantal tijdelijke contracten. Tijdelijke contracten worden nu dus al als “proefperiode” gebruikt.

Interessant is ook de vraag hoe werknemers zullen reageren op de proefperiode bij een vast werkverband. Stel dat een werknemer al in vast werkverband werkt en een nieuwe vaste baan begint met een proefperiode van maar liefst 5 maanden. Houdt dit werknemers niet tegen om te wisselen van baan?

Payroll zoals payroll bedoeld is

De meeste maatregelen in de WAB zijn positief voor werkgevers. Een van de maatregelen waarmee werkgevers minder blij zullen zijn, is de nieuwe afspraak over payrollers. Werknemers die op payrollbasis werken krijgen in de nieuwe wet namelijk dezelfde rechten als werknemers die in dienst zijn. Daarmee wordt opvullen van fte’s door middel van het inhuren van werknemers op payrollbasis minder aantrekkelijk.

Naar mijn mening is deze aanpak een goede zaak. Payrolling is bedoeld om werkgevers administratief te ontlasten, maar mag niet gebruikt worden als middel om onder het ontslagrecht uit te komen en puur kostenverlagend worden ingezet.

Zetje in de rug

De nieuwe wet moet vooral gezien worden als een “pakket aan maatregelen”. Die maatregelen samen opgeteld moeten een positieve invloed hebben op het aantal mensen dat in vaste dienst wordt genomen. Maar of die optelsom genoeg is om de balans van voor- en nadelen hiervan om te doen slaan, is nog de vraag.

Voor een werkgever is het tot op de dag van vandaag aantrekkelijker om iemand in tijdelijke dienst te nemen dan in vaste dienst. De groeiende economie en de krapte op de arbeidsmarkt kunnen wellicht het laatste zetje geven om van de nieuwe wet-in-wording een succes te maken.

Auteur: Tjerk Moraal. Hij begon zijn carrière in de sociale zekerheid als klantmanager, handhavingsspecialist en projectleider. Sinds 2005 werkt hij voor SV Land en momenteel is hij verantwoordelijk voor projecten en de inzet van specialisten bij verzekeraars, intermediairs en grote werkgevers.

Adresgegevens

SV Land
Röntgenlaan 13
2719 DX Zoetermeer
Routebeschrijving

Nieuwsbrief