‘Veel gemeenten drijven de werkdruk bij het UWV onnodig verder op’
Door: Hamid el Boujjoufi
Veel gemeenten sporen burgers onnodig aan om weinig kansrijke uitkeringsaanvragen bij het UWV in te dienen. Zo plegen ze roofbouw op de toch al beperkte capaciteit van het UWV.
De grote gemeenten van Nederland (70.000+ inwoners) hebben veelal vuistdikke uitkeringsbestanden. Daarin staan duizenden burgers die een bijstandsuitkering van de gemeente ontvangen.
Een steeds groter probleem voor gemeenten, omdat die een maandelijkse kostenpost van honderdduizenden euro’s vertegenwoordigen. Die kostenpost drukt zwaar op het gemeentebudget dat toch al onder druk staat door tekorten in de jeugdzorg en de zorg voor mensen met psychische kwetsbaarheid. En ook de rijksoverheid wil dat gemeenten kritisch omgaan met het toekennen van een bijstandsuitkering.
“Laat het UWV maar beoordelen”
Om te voorkomen dat de gemeente altijd een bijstandsuitkering verstrekken moet, zou “aan de poort” door de klantmanager van de gemeente gecontroleerd moeten worden of iemand recht heeft op een voorliggende voorziening. Dat is een werknemersverzekering, zoals de Wajong, de WIA of de WW, die door het UWV uitbetaald moet worden.
Heeft iemand recht op zo’n uitkering, hoeft de gemeente alleen maar aan te vullen of is een bijstandsuitkering zelfs helemaal niet nodig.
Veel gemeenten zijn zich bewust van deze verantwoordelijkheid, maar sporen hun cliënten vaak onnodig aan om deze beoordeling gewoon bij het UWV neer te leggen, is de ervaring van mij en mijn collega’s.
Gemeenten sporen hun cliënten vaak onnodig aan om een aanvraag in te dienen bij het UWV.
“Vraag maar een Wajong-uitkering aan”, is het advies, zelfs bij cases waarin het overduidelijk is dat zo’n aanvraag geen enkele kans van slagen heeft. ‘Als het UWV de aanvraag afwijst, kunnen we altijd nog een bijstandsuitkering regelen.’ Niet gek dus dat er bij het UWV nog tienduizenden dossiers ter beoordeling op de stapel liggen.
Ook de manier waarop sommige klantmanagers hun cliënten een aanvraag voor de neus duwen is discutabel. Teken maar in het hokje, is het advies. De cliënt heeft dan weinig keus.
Al te gemakkelijk
Het standaard laten indienen van een aanvraag bij het UWV is al te gemakkelijk voor gemeenten. Bovendien is het onnodig.
Met enige kennis van de sociale zekerheid en de participatiewet kan de haalbaarheid van een aanvraag in de meeste gevallen prima door klantmanagers van de gemeente zelf ingeschat worden. Een Basistraining Voorliggende Voorzieningen kan bij SV Land worden gevolgd.
De haalbaarheid van een aanvraag voor Voorliggende Voorzieningen kan in de meeste gevallen prima door een klantmanager zelf worden ingeschat.
Is er geen mogelijkheid tot het opleiden van eigen klantmanagers, dan kan een gemeente ook een beroep doen op de specialisten van SV Land. Een “Scan” of “Onderzoek Voorliggende Voorzieningen”, zoals SV Land al meer dan 16 jaar aanbiedt, levert gemeenten doorgaans een gigantische besparing op, zelfs met terugwerkende kracht.
Als Specialist Voorliggende Voorzieningen komen mijn collega’s en ik de gekste dingen tegen. Een man die ruim twintig jaar gelden bijstand ontvangen had, terwijl hij evident in de Wajong thuishoorde bijvoorbeeld. Toen de man na een eerder afgewezen aanvraag een nieuwe aanvraag indiende kwam hij alsnog in de Wajong en kon de gemeente in kwestie acht jaar bijstand met terugwerkende kracht terugvragen. Daarmee bespaarde de gemeente 150.000 euro op één dossier.
Blijvende besparing
Echter: een blijvende besparing wordt pas gerealiseerd door het voortdurend controleren van nieuwe bijstandsaanvragen. En daar ligt nu juist het probleem. Gemeenten vragen geregeld een eenmalige scan aan bij SV Land of een van onze concurrenten, maar geven na afronding daarvan aan de handschoen nu weer zelf op te pakken.
In de praktijk gebeurt dat echter zelden of nooit en lopen de bestanden vanzelf weer op. Niet gek, want klantmanagers hebben het druk en hebben niet altijd de benodigde expertise of ervaring met alle voorkomende voorliggende voorzieningen. Bij grote gemeenten kan het voorkomen dat er meer dan 400 cliënten onder één klantmanager vallen. Probeer dat maar eens in je eentje te bolwerken!
In de praktijk wordt de nieuwe instroom in de bijstand niet gescreend. Klantmanagers hebben het daarvoor veel te druk.
Juist het inschatten van kansrijke, maar soms complexe dossiers en het onderbouwen van een herbeoordeling vraagt om specialistische kennis van werknemersverzekeringen de geldende protocollen bij het UWV.
Veel regelgeving omtrent voorliggende voorzieningen is aan dynamiek onderhevig. Het bijhouden van de recente jurisprudentie is bovendien van belang. En tenslotte telt ook de ervaring mee.
SV Land biedt om die reden sinds kort aan gemeenten de mogelijkheid om een specialist van SV Land op contractbasis in te huren. Deze specialist screent iedere week de nieuwe instroom en pikt de opvallende en kansrijke dossiers er tussenuit. Gemiddeld 1 dossier per week betreft een cliënt die niet in de bijstand zou moeten belanden, maar recht heeft op een voorliggende voorziening.
Door het inhuren van een specialist houden gemeenten hun bestanden schoon en zorgen ervoor dat zij niet meer bijstand hoeven uitkeren dan nodig is.
Verzekeringsbeginsel
Echter: niet alleen het platte ‘besparen’ zou moeten tellen voor gemeenten. Het gaat tenslotte ook om rechtmatigheid en voldoen aan het verzekeringsbeginsel dat ook voor werknemersverzekeringen van toepassing is.
Als iemand recht heeft op bijstand moet hij die ook krijgen. Maar heeft een burger geen recht op bijstand, dan betaalt de gemeente hem of haar voor niets met geld dat niet meer uitgegeven kan worden aan anderen die er wel recht op hebben.
Wanneer de bijstand in jouw gemeente onder druk staat doordat dossiers gevuld zijn met mensen die geen recht hebben op die bijstand, dan moet je je als gemeente achter de oren krabben.
Als de bijstand onbetaalbaar wordt, doordat dossiers gevuld zijn met mensen die er geen recht op hebben, moet je je als gemeente achter de oren krabben.
Andersom is het zo dat diegenen die recht hebben op een werknemersverzekering, daarvan moeten kunnen profiteren. Dit hoort ook zo uit oogpunt van rechtmatigheid en het geld is daar niet voor niets voor gereserveerd.
Kortom: sociale zekerheid is een groot goed en om dat zo te houden moet iedereen dat krijgen waar hij of zij recht op heeft. Voor zo’n samenleving wil ik mij als specialist Voorliggende Voorzieningen iedere dag weer inzetten.